ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանը և իրավապաշտպան Սիրանուշ Սահակյանը ներկայացրել են անգլերենով կազմված արտահերթ զեկույց, որը վերաբերում է Ադրբեջանի պետության պատասխանատվությանը հայ գերիների իրավունքների կոպիտ խախտումներին, ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից նրանց խոշտանգելուն ու անմարդկային վերաբերմունքի ենթարկելուն, գերեվարման պայմաններին, քաղաքացիական անձանց իրավական պաշտպանությանը:
Ասուլիսին մանրամասն անդրադարձ է կատարվել պատերազմական հանցագործությունների հանգամանքներին և այդ հանցագործությունների համար Ադրբեջանի միջազգային պատասխանատվության մեխանիզմներին:
«Ծաղրել են էթնիկ պատկանելությունը, հայ լինելը, զրկել են ջրից ու սննդից, կամ սնունդ են տրամադրել դաժան ծեծից ու նվաստացումներից հետո։ Եղել են դեպքեր, երբ սնունդը գցել են գետնին, ստիպել գետնից ուտել, հետո սոված վիճակում պահելով գերուն՝ գցել են աղբարկղը նրա դիմաց, եղել են դեպքեր, երբ ընդամենը 10 վայրկյան են տվել ուտելու համար, հետո անմիջապես գցել աղբը, թքել են մեջը, ստիպել այդպես ուտել, սեղմել ու ցավեցրել են վերքերը, ստիպել են խնդրել, աղաչել բժշկական օգնություն կամ սնունդ տրամադրելու համար։ Դեպքեր են եղել, երբ ձմռան ցրտին ստիպել են գետնին քնել՝ ձեռքերը հետևում կապված վիճակում, անգամ մերկ վիճակում, պատուհանը բաց վիճակում, սառը ջուր են լցրել վրան, գրեթե զրկված են եղել հիգիենիկ միջոցներից՝ օճառ, զուգարանի թուղթ, դրա համար երբեմն հագուստն են օգտագործել։ Հենց իմացել են, որ այցելելու են Կարմիր խաչի ներկայացուցիչները կամ ռուս խաղաղապահները, սկսել են նորմալ վերաբերվել։ Նախապես խմբերով տեղափոխել են առանձին այլ վայրեր։
Դաժան են վերաբերվել ցանկալի տեղեկություն ստանալու համար, օրինակ՝ անձնական կյանքի, ընտանիքի վերաբերյալ, պարտադրել են ստորագրել ադրբեջանական փաստաթղթեր, գովերգել Ադրբեջանի նախագահին, նվաստացնել ՀՀ կառավարությանը, ստիպել են կեղծ տեղեկություններ ասել տեսախցիկների առաջ, ծեծի են ենթարկել, ստիպել կանացի հագուստ հագնել, տեսանկարել ու ծաղրել են։ Եղել են դեպքեր, երբ հայ ռազմագերիներին խոշտանգել են հանրության առաջ, անցնող-դառնողները թքել են նրանց վրա, նվաստացրել, երբեմն բժիշկներն են բռնություն գործադրել։ Եղել են դեպքեր, երբ եռացող ջուր կամ թեյ են լցրել գերու մարմնին, այնուհետև ծեծի ենթարկել, և գերին երկար ժամանակ ի վիճակի չի եղել քայլել։ Դաժանություններն ուղեկցվել են հայհոյանքներով, արժանապատվությունը նվաստացնող արարքներով, չեն թույլատրել զուգարան գնալ, հավաքել են խաչերն ու ոչնչացրել նրանց աչքի առաջ, բայց հետո ստիպել են, որ լրագրողներին ասեն, որ իրենց հետ լավ են վարվել, մշակել են վնասված մարմնի մասերը, որպեսզի չերևան»։
Թաթոյանը նշել է՝ խոշտանգումները հատկապես դաժան են եղել հատուկ ծառայություններում հարցաքննությունից առաջ կամ հետո։ Կովսականում ադրբեջանցի սահմանապահները կտրել են մահացած հայ զինծառայողների ականջները։ Զեկույցում հատուկ լուսանկարներով ներկայացված է՝ ինչպես են հայ զինծառայողներին կապել թուրքական մեքենաներից ու քաշել։ Տեսանյութ է հրապարակվել, որում ադրբեջանցի զինծառայողները նոյեմբերի 7-ին Կովսականի Թաթուլ Կրպեյանի անվան դպրոցում պարում-ուրախանում են։
