Միջազգային կազմակերպությունների մուտքը Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտի դեռ սահմանափակ է։ Այս մասին ասված է Եվրոպայի խորհրդի մարդու իրավունքների հանձնակատար Դունյա Միյատովիչի տարեկան զեկույցում, որը հրապարակվել է ապրիլի 26-ին ԵԽԽՎ գարնանային նստաշրջանում։
Եռակողմ հայտարարության ստորագրումից մեկ տարի անց, որն ավարտեց 2020 թվականի աշնանը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ բռնկված մարտերը, Եվրախորհրդի հանձնակատարը հրապարակեց հուշագիր, որտեղ ուրվագծվում էին հակամարտության մարդասիրական և մարդու իրավունքների հետևանքները և ձևակերպվում մարդու իրավունքների հրատապ պաշտպանության վերաբերյալ ութ առաջարկություն։
Հանձնակատարը մասնավորապես նշել է, որ հակամարտություններից տուժած տարածքներ հասանելիությունը շատ սահմանափակ մարդասիրական օգնություն է մարդու իրավունքների մոնիթորինգ տրամադրող կազմակերպությունների համար, և կոչ է արել բոլոր համապատասխան մարմիններին առաջնահերթության կարգով ապահովել մուտքը դեպի այդ տարածքներ:
Նշելով, որ 2020 թվականին ռազմական գործողությունների բռնկումը ստիպել է տասնյակ հազարավոր մարդկանց, ովքեր բնակվում են հակամարտության գոտում կամ մոտակայքում, լքել իրենց տները, նա վերահաստատել է տեղահանվածների իրավունքների ապահովման անհրաժեշտությունը, ներառյալ նրանց վերադարձի իրավունքը:
Հանձնակատարը նաև ուշադրություն է հրավիրել տարածաշրջանի չպայթած և լքված ականներով և պատերազմի պայթուցիկ մնացորդներով աղտոտվածության խնդրին և կոչ է արել իշխանություններին համագործակցել և մասնակցել անհրաժեշտ տեղեկատվության փոխանակմանը, ներառյալ ականապատ քարտեզները՝ ականազերծումը հեշտացնելու գործընթացը և ապահովել հակամարտությունից տուժած տարածքներում ապրող մարդկանց արդյունավետ պաշտպանությունը։
Ավելին, շատ կարևոր է ապահովել, որ բոլոր դեռևս գերության մեջ գտնվողները ստանան անհրաժեշտ պաշտպանություն, որը երաշխավորված է միջազգային մարդասիրական իրավունքով, և հեշտացնել նրանց ազատ արձակումն ու վերադարձը:
Խոսելով ընտանիքների՝ անհայտ կորածների ճակատագրի և գտնվելու վայրի մասին իմանալու իրավունքի մասին՝ Դունյա Միյատովիչը նշել է երկու կողմերի հետ ավելի ակտիվ ներգրավվածության անհրաժեշտությունը՝ հեշտացնելու շփումը, միասնական տվյալների բազա ստեղծելու և աճյունների հայտնաբերման և նույնականացման հնարավորությունները, ինչպես նաև հաստատել բոլոր անհետ կորածների ճակատագիրը։
Ի վերջո, նշելով, որ երկու երկրներում հանրային բանավեճը նշանավորվում է թշնամական, անհանդուրժող և բացահայտ անհարգալից հռետորաբանությամբ, Միյատովիչը կոչ է արել իշխանություններին վճռական գործողություններ ձեռնարկել ատելության խոսքի կանխարգելման և դրա դեմ պայքարելու համար, ինչպես նաև աջակցել երկկողմ և բազմակողմ նախաձեռնություններին, որոնք նպաստում են խաղաղ գոյակցությանն ու հաշտեցմանը: