Հայաստանն ու Ադրբեջանը, կարծես, շարժվում են դեպի նոր հակամարտություն, որը կարող է ոչ պակաս դրամատիկ դառնալ, քան 2020 թվականի պատերազմը։ Այս մասին ասվում է Միջազգային ճգնաժամային խումբ (The International Crisis Group, ICG) կազմակերպության հրապարակման մեջ, որը նվիրված է հակամարտություններին, որոնք կարող են բռնկվել կամ կշարունակվեն 2023 թվականին։
Հրապարակման համաձայն՝ Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմից երկու տարի անց Հայաստանն ու Ադրբեջանը կարծես թե շարժվում են դեպի նոր դիմակայություն։ Կազմակերպության գնահատմամբ՝ իրավիճակը, որում հայտնվել է Ռուսաստանը Ուկրաինայում, խափանել է տարածաշրջանի հաշվարկները։
«Նոր պատերազմն ավելի կարճ կլիներ, բայց ոչ պակաս դրամատիկ, քան 2020 թվականի վեցշաբաթյա հակամարտությունը», – ասվում է հրապարակման մեջ։ Կազմակերպության գնահատմամբ՝ 2020 թվականից հետո ուժերի հավասարակշռությունն էլ ավելի է փոխվել հօգուտ Ադրբեջանի։ Նշվում է, որ նշված ժամանակահատվածում հայկական բանակը չի համալրել իր զորքերը կամ սպառազինությունը, քանի որ Ռուսաստանը՝ զենքի ավանդական մատակարարը, ինքն է սպառազինությունների մատակարարման պակաս զգում ուկրաինական հակամարտության պայմաններում:
«Ադրբեջանը, ընդհակառակը, թափ է հավաքում։ Նրա բանակը մի քանի անգամ գերազանցում է Հայաստանի բանակին, շատ ավելի լավ է հագեցած և վայելում է Թուրքիայի աջակցությունը։ Ադրբեջանական գազի նկատմամբ Եվրոպայի մեծ պահանջարկը նույնպես համարձակություն է տվել Բաքվին», – ասվում է հոդվածում։
ICG-ն նշում է, որ ուկրաինական հակամարտությունն ազդել է տարածաշրջանի իրադրության վրա և այլ առումներով։ Կազմակերպությունը հիշեցրել է, որ 2020 թվականի հրադադարի համաձայնագրի շրջանակներում ռուս խաղաղապահներ են տեղակայվել Լեռնային Ղարաբաղի այն շրջաններում, որոնք դեռ հայերով են բնակեցված, ինչպես նաև Ռուսաստանը ավելացրել է իր սահմանապահների և զինծառայողների թիվը հայ-ադրբեջանական սահմանի այն հատվածների երկայնքով, որոնք պատերազմից հետո դարձել են առաջնագծի նոր գծեր։ ICG-ի գնահատմամբ՝ ենթադրվում էր, որ այդ զորախմբերը, թեև փոքր են, կզսպեն հարձակումները, քանի որ Բաքուն զգուշանալու է Մոսկվայից։
«Սակայն ռուսական ուժերը չեն դադարեցրել մարտական գործողությունների մի քանի բռնկումներ անցյալ տարի։ Ադրբեջանական զորքերը մարտ և օգոստոս ամիսներին Լեռնային Ղարաբաղում գրավել են նոր տարածքներ, այդ թվում՝ Լեռնային ռազմավարական դիրքեր։ Սեպտեմբերին ադրբեջանական ուժերը գրավել էին Հայաստանի ներսում գտնվող տարածքը։ Հարձակումների յուրաքանչյուր շարք ավելի ու ավելի արյունալի էր», – նշում է ICG-ն:
Կազմակերպությունը նաև գրում է, որ Ուկրաինայի հակամարտությունը բացասական ազդեցություն է ունեցել նաև տարածաշրջանում խաղաղ բանակցությունների վրա։ Նշվում է, որ 2021 թվականի վերջին Մոսկվան համաձայնել է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև Եվրամիության նոր միջնորդությանը՝ հուսալով, որ դա կամրապնդի Ռուսաստանի խաղաղապահ ջանքերը։ «Սակայն Ուկրաինայում պատերազմի սկսվելուց ի վեր Մոսկվան ԵՄ դիվանագիտությունը դիտարկում է որպես Ռուսաստանի ազդեցության սահմանափակման ավելի լայն ջանքերի մաս։ Չնայած արևմտյան մայրաքաղաքների փորձերին՝ Կրեմլը հրաժարվում է կապ հաստատել», – ասվում է հրապարակման մեջ։
ICG-ն նշում է, որ արդյունքում ներկայումս շրջանառության մեջ են գտնվում համաձայնագրերի երկու նախագծեր՝ մեկը պատրաստվել է Ռուսաստանի կողմից, իսկ մյուսը Հայաստանն ու Ադրբեջանը մշակել են իրենք՝ Արևմուտքի աջակցությամբ։ Յուրաքանչյուր նախագիծ վերաբերում է առևտրին և հայ-ադրբեջանական սահմանի կայունացմանը, Ընդ որում Լեռնային Ղարաբաղում հայերի ճակատագիրը մնում է առանձին և դեռևս չնախաձեռնված գործընթացի հայեցողությանը, ասվում է հրապարակման մեջ։
«Բաքուն իր ձեռքում ունի բոլոր խաղաքարտերը, և նա ավելի շատ կշահի գործարքից, հատկապես առևտրի և արտաքին հարաբերությունների տեսանկյունից, քան ռազմական գործողությունների արդյունքում։ Վտանգն այն է, որ բանակցությունները ոչնչի չեն հանգեցնի կամ ռազմական գործողությունների հերթական բռնկումը կկործանի ինչպես Մոսկվայի գլխավորած, այնպես էլ Արևմուտքի կողմից աջակցվող բանակցային ուղիները, և Ադրբեջանը ուժով կվերցնի այն, ինչ կարող է», – ասվում է ICG-ի նյութում։
