Հարավային Կովկասի հարցերով փորձագետ Անդրեյ Արեշևը Armenia Today-ի հետ զրույցում մեկնաբանել է ղարաբաղյան կարգավորման վերաբերյալ Ռուսաստանի և Արևմուտքի դիրքորոշումները, Սոչիում Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների առաջիկա եռակողմ հանդիպման հնարավոր արդյունքները, ինչպես նաև Հայաստանում ԵՄ առաքելության տեղակայումը:
Հանդիպում Սոչիում և Ռուսաստանի և Արևմուտքի դիրքորոշումները ղարաբաղյան կարգավորման վերաբերյալ
Արեշևը կարծիք է հայտնել, որ հոկտեմբերի 31-ին Սոչիում հետաքրքիր բանակցություններ են սպասվում՝ նշելով, որ բանակցությունների հնարավոր արդյունքների վերաբերյալ ինտրիգը պահպանվում է:
Փորձագետի կարծիքով՝ ռուսական առաջարկները ենթադրում են անորոշ ժամանակով հետաձգել Արցախի կարգավիճակի հարցը, քանի դեռ լուծվում են այլ խնդիրներ, որոնք սուր տարաձայնություններ չեն առաջացնում։ Սակայն կարգավիճակի հարցը Ռուսաստանը չի հանում քննարկումից։
«Այլ բան է, որ Ռուսաստանը հարավկովկասյան բանակցային ուղու բացառիկ խաղացողը չէ։ Կարևոր է Երևանի և Բաքվի՝ ենթադրվող ռուսական սկզբունքների հետ համաձայնությունը», – ասել է Արեշևը։
«Արևմտականները, ինչպես հայտնի է սեպտեմբերին փաստաթղթի քննարկումներից, որը եղել է Վաշինգտոնում Արմեն Գրիգորյանի և Հիքմեթ Հաջիևի բանակցությունների կենտրոնում, այլ տեսակետ ունեն», – ասել է նա՝ հիշեցնելով Ռուսաստանի նախագահի հայտարարությունը «Վալդայ» ակումբի նիստում, որ եթե Հայաստանում համաձայն են «Վաշինգտոնյան տարբերակին», ապա Ռուսաստանը կընդունի Երևանի դիրքորոշումը։
Հայաստանի հակագրոհը և Վաշինգտոնի և Փարիզի ծրագրերը
Փորձագետը նշել է, որ Ադրբեջանը փորձում է ուժային և քաղաքական-դիվանագիտական ճանապարհով ազդել Հայաստանի իշխանությունների վրա՝ Ադրբեջանի գերակա պահանջների իրականացման համար։
Իր հերթին Երևանը փորձում է «սեփական հակախաղն» առաջ տանել՝ ի պատասխան Ադրբեջանի կողմից հակամարտության կարգավորման 5 սկզբունքների առաջադրման, սակայն այն հիմնականում կապված է տարածաշրջանում արտաքին խաղացողներին՝ Ֆրանսիային և մասամբ ԱՄՆ – ին ներգրավելու փորձերի հետ, նշել է փորձագետը:
«Որքանով այս խաղը հաջող կլինի և կպարտվի արդյոք հայկական գործող իշխանությունը, այդ հարցի պատասխանը մնում է բաց։ Ամեն դեպքում, այս խաղը բավականին ռիսկային է. ես կարծում եմ, որ ո՛չ ԱՄՆ-ը, ո՛չ Ֆրանսիան չեն պատրաստվում բավական խորը մտնել հայ – ադրբեջանական հակամարտության թեմատիկայի մեջ՝ ավելի ճշգրիտ հենց հողի վրա գործնական գործողությունների առումով», – հայտարարել է Արեշևը։
Նրա խոսքով՝ Փարիզն ու Վաշինգտոնը կարող են իրենց ազդեցությունը ցույց տալ տեղի վերնախավերի վրա և աջակցել ինչ-որ փաստաթղթի ստորագրմանը: Բայց թե ինչ կլինի հետո, դեռ պարզ չէ, նշել է քաղաքագետը։ «Այո, նրանք պատրաստ են Հարավկովկասյան հարթակում Ռուսաստանի համար խնդիրներ ստեղծել։ Բայց վախենում եմ, որ սրանով նրանց մտադրությունները գոնե այս փուլում կսահմանափակվեն», – ասել է Արեշևը։
Հայաստանում ԵՄ առաքելության մեկնարկը
Փորձագետը նաև մեկնաբանել է Հայաստանում ԵՄ առաքելության մեկնարկը։ Նա հիշեցրել է, որ նման առաքելության գաղափարն արտահայտվել է արդեն ավելի քան մեկ տարի առաջ Արևելյան Եվրոպայի մի շարք երկրների ներկայացուցիչների, մասնավորապես Լիտվայի, Մոլդովայի և Ավստրիայի արտաքին գործերի նախարարների կողմից:
Փորձագետի խոսքով՝ առաքելության լիազորություններն, դրա տեղակայման վայրերը, ինչպես նաև իրավական հիմքն այնքան էլ հասկանալի չեն։ «Դա իսկապես ինչ-որ լուրջ բան է, թե դա միայն այնպիսի հաբ է, որը կոչված է Եվրամիության և ԱՄՆ-ի ակտիվ միջնորդությամբ և աջակցությամբ Բաքվի առաջնահերթ պայմաններով խաղաղության պայմանագրի առաջիկա ստորագրումը Հայաստանի համար քաղցրացնելուն»,- նշեց Արեշևը։
Նա նշել է, որ իրավիճակը թեքվում է դեպի երկրորդ տարբերակը։ «Սա հենց հոգեթերապևտիկ գործողություն է, որը կոչված է ցույց տալու հայ հասարակությանը և վերնախավին, որ եվրոպական ոգու կրողները ձեզ հետ են, նրանք ձեզ մոտ չեն թողնի, նրանք հոգ կտանեն և հուսալի դաշնակիցներ են՝ ի տարբերություն ՌԴ-ի, որը, ինչպես վստահեցնում են Հայաստանում որոշ լրատվամիջոցներ, այդ թվում՝ իշխանությանը մոտ կանգնած, բավականաչափ ակտիվորեն չեն պաշտպանում իրենց դաշնակցին։ Իմ կարծիքով հենց այս համատեքստում պետք է դիտարկել այդ բոլոր պայմանավորվածությունները», – հայտարարեց քաղաքագետը։
Արեշևը թերահավատորեն է վերաբերվել այն փաստին, որ եվրոպացի դիտորդները կարող են զսպել սահմանային հնարավոր միջադեպերը, այդ թվում, նրա խոսքով, ադրբեջանական կազմավորումների ագրեսիվ-հարձակողական գործողությունները: Նրա խոսքով, լավագույն դեպքում դիտորդները կսահմանափակվեն հաշվետվությամբ և հնարավոր է որոշ հայտարարություններով, եթե նրանք ընդհանրապես երկար մնան հայ-ադրբեջանական սահմանին:
Մեկնաբանելով Իրանի հնարավոր արձագանքը առաքելության տեղակայմանը՝ նա կարծիք է հայտնել, որ Թեհրանն արձագանքում է ավելի լայն համատեքստում, այդ թվում՝ սահմանամերձ շրջաններում Հեղափոխության պահապանների կորպուսի զորավարժությունների անցկացմամբ։ Արեշևի կարծիքով՝ իրանական կողմի համար շատ կարևոր են Սյունիքը և Սյունիքում Հայաստանի գործող սահմանների անձեռնմխելիությունը։
«Կարծում եմ, Իրանում մեծ կասկածով են վերաբերվում տարբեր տեսակի արտատարածքային հաղորդակցությունների գաղափարին, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքին», որն ակտիվորեն առաջ է տարվում Ադրբեջանի և Թուրքիայի կողմից, և որին, ըստ ամենայնի, հայկական իշխանությունները որոշակի հանգամանքներում կարող են համաձայնել», – ասել է նա։
