Պարույր Սևակը հայ դասական բանաստեղծ է, որը հայտնի է իր «Անլռելի զանգակատուն» պոեմով, ինչպես նաև հրաշալի քնարերգությամբ։ Բանաստեղծը ծնվել է 1924 թվականի հունվարի 24-ին Չանախչի (այժմ՝ Հայաստանի Արարատի մարզի Զանգակատուն գյուղ) գյուղում։
Ի պատիվ բանաստեղծի ծննդյան 100-ամյակի՝ Armenia Today-ն ընտրել է նրա կյանքից քիչ հայտնի փաստեր, ինչպես նաև մեջբերումներ նրա ստեղծագործություններից։
Սևակը կեղծանուն է, որը բանաստեղծն իր համար վերցրել էր դեռևս իր բանաստեղծությունների տպագրությունը սկսելուց առաջ։ Բանաստեղծի իսկական անունը Ղազարյան է։ Կեղծանունն ընտրել է Պարույրը՝ ի պատիվ արևմտահայ բանաստեղծ Ռուբեն Սևակի։
«Գիտությունն ու արվեստը հակոտնյաներ են ըստ էության, բայց նույնական են ըստ զարգացման ճանապարհի»։
Ապագա բանաստեղծի ծնողները գրել-կարդալ չեն իմացել, բայց դա չի խանգարել տղային մանկուց տարված լինել գրականությամբ։
«Ու, եթե կուզես, ապրելն այս է հենց,
Եվ սերն իսկական հենց այս է որ կա.
-Պատահաբար ես պատահում կյանքում,
Անհրաժեշտաբար հրաժեշտ տալիս…»:
Երիտասարդ Պարույրը չարաճճի տղա էր և ավագ դասարանում մի քանի դպրոցների գրադարաններից գրքերի գողություն էր կազմակերպել։
«Գեղեցիկը միշտ չէ, որ առողջ է, մինչդեռ առողջը միշտ գեղեցիկ է։ Գեղեցիկ էր մեր երազանքը, գեղեցիկ էր մեր նպատակը, գեղեցիկ էին մեր խոսքերն ու կոչերը։ Բայց անառողջ էր կյանքն ու իրականությունը։ Մեր կյանքն էլ այլ բան չէր, քան պարտքի վեհ գիտակցություն»:
Բանաստեղծն ամուսնացել է երկու անգամ՝ առաջին անգամ հայուհի Մայա Ավագյանի, իսկ երկրորդ անգամ՝ վրացի Նինա Մենաղարիշվիլիի հետ։ Առաջին ամուսնությունից բանաստեղծն ունեցավ որդի՝ Հրաչյան, իսկ երկրորդից՝ Արմենն ու Կորյունը։
Բանաստեղծի ամենամեծ սերը իսրայելա-ռուսական լրագրող, գրականագետ Սուլամիտա Ռուդնիկն էր, ում հետ Սեւակը ծանոթացել է համալսարանն ավարտելիս ու շարունակել շփվել մինչեւ կյանքի վերջին տարիները։ Պարույրի և Սուլամիթայի ռոմանտիկ նամակագրությունը, որը տպագրվել է մի քանի ժողովածուներով, դարձավ բանաստեղծի անսանձ սիրո խորհրդանիշը, որին նա նվիրեց իր լավագույն բանաստեղծությունները։
«Մարդ կա ՝ ելել է շալակն աշխարհի,
Մարդ կա՝ աշխարհն է շալակած տանում…»
Բանաստեղծի հայրենի Չանախչի գյուղում է գտնվում Պարույր Սևակի թանգարանը, որտեղ կան տասնյակ ցուցանմուշներ և անձնական իրեր։ Թանգարանը կառուցվել է այգու և տան տարածքում, որը հենց գրողն է կառուցել և ապրել իր ողջ կյանքի ընթացքում։
«Եվ դրանից արդեն ես հոգնել եմ,
Ինչպես թուղթն Է հոգնել իմ ջանքերից`
Հեռվից-հեռու ասել քեզ երկու բառ,
Որ կարող Է նո՛ւյնքան ինձ թարգմանել
Որքան թարգմանում Է ինքնաթիռին հավը…»
Բանաստեղծը կնոջ հետ մահացել է ավտովթարից։ Մեքենայում եղել են նաև նրանց որդիները, որոնք ողջ են մնացել։
«Նրանք հետամնացությունը կոչում են սրբություն, պարզունակությունը անվանում բյուրեղացում ու խորունկը համարում խրթին, ապայժմեականը հասկանում ազգային ինքնատիպություն»:
Բանաստեղծին թաղել են կնոջ՝ Նինայի հետ հայրենի Զանգակատուն գյուղում իր կառուցած տան մոտ գտնվող այգում։ Պատվանդանի հեղինակը հայ ճարտարապետ Ջիմ Թորոսյանն էր։
«Եվ հասկացված լինելը բնավ էլ չի նշանակում լինել հասկանալի…»:
