Հայաստանում 2023 թվականին կներդրվի եկամուտների համընդհանուր հայտարարագրման համակարգ։ Հարկային օրենսգրքում և Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին օրինագծերի համապատասխան փաթեթն ընդունվեց նոյեմբերի 17-ին կառավարության նիստում։
Ֆինանսների նախարարության ղեկավարն ընդգծեց, որ եկամուտների համընդհանուր հայտարարագրման համակարգի ներդրումը չի ենթադրում հարկման ենթակա եկամուտների շրջանակի ընդլայնում կամ որոշակի հարկերի դրույքաչափերի բարձրացում։
Ովքե՞ր պետք է ներկայացնեն եկամուտների հայտարարագրեր և ինչ ժամկետներում
Եկամուտների հայտարարագիր ներկայացնելու պահանջը կտարածվի ՀՀ բոլոր ռեզիդենտների վրա։ Նրանցից կպահանջվի իրենց առաջին հայտարարագրերը ներկայացնել մինչև հաշվետու հայտարարագրին հաջորդող յուրաքանչյուր տարվա ապրիլի 20-ը: Համակարգը կիրականացվի երեք փուլով, պարզաբանեց Խաչատրյանը։
«Առաջին փուլում հայտարարագրեր կներկայացնեն «Հանրային ծառայության մասին» օրենքով սահմանված կարգով համայնքային կամ հասարակական պաշտոններ զբաղեցնող քաղաքացիները և նրանց ընտանիքի անդամները»,- ասաց նա։
Նաև այն ընկերություններում բաժնետոմսեր ունեցող անձինք, որոնց եկամուտները 2022 թվականին գերազանցել է 1 միլիարդ դրամը, ինչպես նաև 2023 թվականին 20 միլիոն և ավելի դրամի վարկեր ստացած քաղաքացիները և օտարերկրյա աղբյուրներից եկամուտ ստացած անձինք։
Երկրորդ փուլում, ըստ նախարարի, 2024 թվականի վերջին մասնավոր հատվածի և քաղաքացիաիրավական պայմանագրերով եկամուտ ստացած աշխատակիցները պետք է հայտարարագրեր ներկայացնեն։ Մինչև 2026 թվականի ապրիլը հայտարարագրեր պետք է ներկայացնեն երկրի բոլոր այն քաղաքացիները, ովքեր ընդգրկված չեն այս երկու խմբերում։
«Հայտարարագիրը պետք է լրացվի հարկային մարմնի կողմից։ Նախատեսվում է, որ հայտարարագրում պետք է ավտոմատ կերպով լրացվեն հարկային մարմնի տրամադրության տակ գտնվող տեղեկությունները, օրինակ՝ հարկային գործակալի կողմից հաշվարկված եկամուտների և նրա կողմից բյուջե վճարված տեղեկությունները»,- նշեց Խաչատրյանը։
Ինչպես կիրականացվի հայտարարագիրը
Ֆիզիկական անձինք հարկային հաշվետվությունների էլեկտրոնային համակարգում կստանան նույնականացման ծածկագիր, կստուգեն հարկային մարմնի կողմից իրենց համար լրացված հայտարարագրերը և, անհրաժեշտության դեպքում, դրանցում կկատարեն լրացումներ և փոփոխություններ, ապա կհաստատեն վերջնական տարբերակը, պարզաբանել է նախարարը։ Զուգահեռաբար նախատեսվում է սոցիալական հետվճարային համակարգի ներդրում. հայտարարագիր ներկայացնող անձինք իրենց վճարած եկամտահարկից կկարողանան հետ ստանալ հարկաբյուջետային ժամանակաշրջանում իրենց կամ ընտանիքի անդամների կողմից կազմված հաշվարկային փաստաթղթերով հաստատված ծախսերի որոշակի մասը՝ բժշկության, կրթության կամ բնակարանի հիպոտեկի համար: Օրենքի ընդունումից հետո վեց ամսվա ընթացքում կառավարության որոշմամբ կսահմանվեն սոցիալական ծախսերի առանձին ոլորտներ, ընտանիքի անդամների շրջանակը և փոխհատուցման առավելագույն չափը, ասաց Ֆինանսների նախարարության ղեկավարը։
Հայտարարագրեր չներկայացնելու պատասխանատվությունը
Հարկային մարմնի կողմից լրացված հայտարարագրերը չհաստատող և հարկային հաշվետվության էլեկտրոնային համակարգում զետեղված քաղաքացիները կենթարկվեն տուգանքի 20 000-300 000 դրամի չափով՝ կախված ռիսկային խմբից, ֆինանսներից, ասաց նախարարը։ Միաժամանակ նա պարզաբանեց, որ դրանք վերջնական թվեր չեն, և այս հարցը խորհրդարանում կլուծվի օրինագիծն առաջին և երկրորդ ընթերցմամբ քննարկելիս։ Ինչպես իր հերթին ասաց վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, համակարգը բարդ է, բայց այն պետք է ներդրվի բյուջեում՝ եկամուտների աճի ակնկալիքով։
«Սա պետականություն ունենալու քաղաքացիական կամքի ինստիտուցիոնալ արտահայտություններից մեկն է, ինչը չափազանց կարևոր է»,- ասաց նա։