Հայաստանում սկսվել են համընդհանուր բժշկական ապահովագրության համակարգի ներդրման նախապատրաստական աշխատանքները, այն կներդրվի փուլերով՝ մինչև 2027թ. Համակարգի հայեցակարգը, որը հավանության է արժանացել կառավարության կողմից, նախատեսում է հիմնադրամի ստեղծում, որը կկառավարի պետական բյուջեից և ապահովագրավճարներից գոյացող գնագոյացումն ու ֆինանսավորումը։ Այն կգլխավորի առողջապահության նախարարը։ Ներդրման ընդհանուր արժեքը գնահատվել է 370 մլրդ դրամ։
Armenia Today-ը փորձագետներին խնդրել է գնահատել իշխանությունների առաջարկած համակարգը և հնարավոր ռիսկերը։ Տնտեսագետ, ACSES վերլուծական կենտրոնի ղեկավար Հայկազ Ֆանյանը կարծում է, որ համընդհանուր առողջության ապահովագրության առաջարկվող մոդելը հղի է լուրջ ռիսկերով։
Նա նշեց, որ հայեցակարգում ոչ միայն չի նշվում ապահովագրավճարի չափը, այլեւ միջոցների կամ ֆիքսված գումարի նվազեցման մեխանիզմը։ Սահմանված չէ նաեւ պետական մասնակցության բանաձեւը. «Փաստաթղթի մշակման աշխատանքային խմբի անդամի խոսքից միայն հայտնի է, որ յուրաքանչյուր աշխատող քաղաքացի տարեկան պետք է վճարի 150-200 հազար դրամ։ Ընդ որում, այս ցուցանիշը վերջնական չէ և ենթակա է տարեկան վերանայման»,- պարզաբանեց Ֆանյանը։
Փաստաթղթի հեղինակները «պացիենտին չհարվածելու» հաշվարկում չեն նշել ապահովագրական պոլիսի արժեքը և դրանով իսկ խուսափել քննադատությունից և հանրային դժգոհությունից, և միայն դրանից հետո, արդեն պոստֆակտում ռեժիմում, հարթել անկյունները, ասաց փորձագետը։
Հայեցակարգում մարմնավորված սոցիալական արդարության գաղափարը նույնպես հարցեր առաջացրեց տնտեսագետի մոտ։
«Խնդիրը մեր պատրաստակամությունն է վճարել նրանց համար, ովքեր ինչ-ինչ պատճառներով աշխատող չեն, եկամտահարկ չեն վճարում, և խոսքը թոշակառուների, հաշմանդամների կամ անչափահասների մասին չէ։ Ստացվում է, որ 80 հազար դրամ եկամուտ ունեցող աշխատող քաղաքացուն ստիպում ենք ամսական եկամտահարկ վճարել, բայց ոչ տաքսու վարորդին՝ 600 հազար դրամ եկամուտով»,- ասաց Ֆանյանը։
Նա նաև կասկած հայտնեց պետական հիմնադրամի արդյունավետության վերաբերյալ: Փորձագետի կարծիքով, ճիշտ կլինի, եթե իշխանությունների ստեղծած կառույցը աշխատի Զինվորների ապահովագրության հիմնադրամի սկզբունքով, այսինքն՝ կառավարի ֆինանսական հոսքերը, ապահովագրական գործառույթը փոխանցի մասնավոր ապահովագրողներին, որոնց հետ աշխատելը կխուսափի ռիսկերից և կզսպի բժշկական հաստատությունների աշխատողների ախորժակը:
Հայեցակարգում առկա խնդիրների մասին խոսեց «Ամերիա» ընկերության կառավարման խորհրդատվական ծառայության տնօրեն, տնտեսագետ Տիգրան Ջրբաշյանը։ Նա պարզաբանեց, որ առաջարկվող տեսքով պարտադիր բժշկական ապահովագրության համակարգի ներդրումը կբերի առողջապահության համակարգի ֆինանսավորման աղբյուրների փոփոխության, բայց առանց համակարգի արդյունավետության և որակի բարելավման։ Փորձագետը նշեց, որ վերջին 30 տարիների ընթացքում առողջապահական համակարգում բարեփոխումները հիմնականում իրականացվել են քանակական ցուցանիշների ավելացման նկատառումով։ Արդյունքում Հայաստանում ստեղծվել է մի իրավիճակ, երբ հիվանդանոցների, բժիշկների և մահճակալների հարաբերական քանակով Հայաստանը գերազանցում է եվրոպական զարգացած երկրների մեծ մասին, իսկ արդյունավետությամբ զիջում է նվազ զարգացած երկրներին, մանրամասնեց նա։
«Այս ֆոնին Առողջապահության նախարարությունն առաջարկել է համընդհանուր առողջության ապահովագրության ներդրման հայեցակարգ, որտեղ ոչ մի խոսք չի ասվել ոլորտում լուրջ խնդիրների առկայության, դրա արդյունավետության բարձրացման, այդ թվում՝ չափորոշիչների մշակման և զարգացման մասին։ Այդ իսկ պատճառով անարդյունավետ կլինի նաև սոցիալական համերաշխության փաստաթղթի հեղինակների պոպուլիստական գաղափարը, որով Հայաստանի համընդհանուր առողջապահական ապահովագրությունը կվերցվի հարուստներից և կտրամադրվի աղքատներին, այսինքն՝ աշխատող քաղաքացիները կվճարեն ապահովագրավճարներ չաշխատող քաղաքացիների համար, ինչը փաստացի դառնալու է նոր հարկատեսակ»,- ընդգծեց փորձագետը։
Նա հայտարարեց, որ նոր համակարգի հաջող ներդրման համար սկզբնական փուլում անհրաժեշտ է որոշել քաղաքացիների ստացած եկամուտների շեմը, նրանց ունեցվածքը, որից բարձր պետական պատվերը հասանելի չի լինի նրանց։ Սա կարող է բեռնաթափել համակարգը և ուղղել միջոցները ավելի նպատակային: Տնտեսագետն ընդգծեց, որ ամենաարդյունավետ համակարգը մասնավոր ապահովագրությունն է, որը շահագրգռված է բուժհաստատությունների կողմից մատուցվող ծառայությունների որակի վերահսկմամբ։
«Սակայն տրանսպորտային միջոցների վարորդների պատասխանատվության նույն ապահովագրության հաջողված փորձից օգտվելու փոխարեն իշխանությունները որոշեցին համակարգը վերցնել իրենց ձեռքը, այն է՝ ստեղծել պետական հիմնադրամ, որտեղ Առողջապահության նախարարության ղեկավարը լինելու է ղեկին, ով էլ ղեկավարելու է կառավարության բոլոր պատվերները»,- եզրափակեց տնտեսագետը։
ՀՀ կառավարությունը փետրվարի 2-ի նիստում հավանություն է տվել երկրում առողջության համընդհանուր ապահովագրության համակարգի ներդրման հայեցակարգին։