Կովկասի ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող, քաղաքագետ Հրանտ Միքայելյանը Armenia Today-ին տված մեկնաբանությունում նշել է, որ ԵԽԽՎ Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերյալ բանաձևը՝ զուգորդված ՄԱԿ-ի Հաագայի դատարանում քննարկումների հետ, կարող է քաղաքական էֆեկտ ունենալ երկու դեպքում։ «Եթե Հայաստանը, օգտագործելով այս փաստաթղթերը որպես իր իսկության ապացույց, կարողանա համոզել կոնկրետ երկրների, ազդեցիկ խմբերի կամ կազմակերպությունների, ուժի կոնկրետ կենտրոնների իրականում աջակցել իրեն։ Սա թիվ մեկ տարբերակն է: Եվ երկրորդ տարբերակը կլիներ, եթե Հայաստանը դիմեր տարբեր տեսակի ուժի, ոչ թե պարտադիր ռազմական, այլ ընդհանուր ուժի, և օգտագործեր այդ փաստաթղթերը այդ գործողությունները օրինականացնելու համար»,- պարզաբանեց փորձագետը։
Ըստ Միքայելյանի՝ նման փաստաթղթերի ազդեցությունը դրանով ավարտվում է. «Դրանք [բանաձևերը] կարող են լավ աշխատել այլ երկրների կամ գործընկերների հետ շփումներում՝ համոզելու նրանց, ապացուցելու իրենց իրավացիությունը և փաստացի օրինականությունը, ինչպես դա անում է Ադրբեջանը: Սկզբունքորեն, Ադրբեջանն ակտիվորեն օգտագործեց երկու գործիքները»,- ընդգծեց փորձագետը։
Քաղաքագետը մատնանշեց ԵԽԽՎ-ի Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերյալ բանաձևի սահմանափակ գործնական կիրառելիությունը։ Նա դա պայմանավորեց վեհաժողովի «ազդեցության բացակայությամբ»։ «ԵԽԽՎ-ի նման բանաձևերը զուտ խորհրդատվական բնույթ ունեն, այսինքն՝ չի կարելի ասել, որ այս բանաձևը լրջորեն ինչ-որ բան է որոշում»,- պարզաբանեց Միքայելյանը։
Քաղաքագետի խոսքով, նույնիսկ Եվրախորհրդարանի, այսինքն՝ Եվրամիության, այլ ոչ թե ԵԽ-ի, բանաձևերը նույնպես բավականին սահմանափակ են իրենց բնույթով, թեև վերջին մի քանի տարիների ընթացքում մի քանի կարևոր բանաձևեր են ընդունվել. «Սակայն ես չէի ասի, որ այդ բանաձևերն ընդհանրապես որևէ նշանակություն չունեն։ Ինչո՞ւ։ Դե, փաստն այն է, որ իրականում այս բանաձևերը ստեղծում են նախ քաղաքական, երկրորդ՝ իրավական, երրորդ՝ ինստիտուցիոնալ ֆոն, որին կարող ես դիմել ու աշխատել»,- ընդգծեց փորձագետը։
Նրա կարծիքով, չնայած այն բանին, որ բանաձևերն իրենք ոչինչ չեն լուծում, Հայաստանը կարող է և պետք է դրանք օգտագործի իր դիվանագիտական, քաղաքական և իրավական աշխատանքում։ «Այսինքն՝ նորից, եթե այս բանաձևերը դիտարկենք որպես պետության ձեռքին գտնվող գործիքներ, ապա դրանք կարող են նշանակություն ունենալ։ Այս բանաձևերն ինքնուրույն ուժ չունեն, եթե մենք այս բանաձևերն այսպես ենք հասկանում, ապա իրականում այդ փաստաթղթերը օգտակար են, անհրաժեշտ, բայց, իհարկե, ուղղակի ազդեցություն չունեն»,- պարզաբանեց Միքայելյանը։
Փորձագետը կասկած հայտնեց, թե արդյոք Հայաստանի իշխանությունները կանեն այս ամենը։ «Այս պահին ամեն ինչ կարծես թե Հայաստանի իշխանությունները օգտագործում են կա՛մ քարոզչական նպատակներով և հիմնականում հույսը դնում են ներքին լսարանի վրա, կա;մ պարզապես չեն օգտագործում, կա՛մ չեն ասում, կա՛մ էլ ակնկալիքներ կան, որ այդ որոշումներն ինքնին կաշխատեն»,-ավելացրեց նա։
Միաժամանակ, փորձագետը կարծում է, որ եթե Հայաստանի իշխանությունները ցանկանում են օգտագործել բանաձևերը, ապա այդ փաստաթղթերը տալիս են որոշակի շրջանակ և հնարավորություններ։ «Եվ այս հնարավորությունները նույնպես չպետք է գերագնահատել։ Բայց մյուս կողմից՝ Ադրբեջանը մշտապես հղում էր անում ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի բանաձևերին, որոնք, ի դեպ, սխալ էր մեկնաբանում, բայց, ինչպես որ լինի, որոշակի, թեև ոչ որոշիչ դերակատարում ունեցավ»,- եզրափակեց փորձագետը։
ԵԽԽՎ-ն հոկտեմբերի 12-ին ընդունել էր բանաձև, որը դատապարտում է սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանի ռազմական գործողությունները Լեռնային Ղարաբաղի դեմ և արձանագրում, որ տարածաշրջանի գրեթե ողջ բնակչությունը լքել է իր հայրենիքը ֆիզիկական ոչնչացման սպառնալիքի և Բաքվի հայատյաց քաղաքականության պատճառով։
Սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանը լայնամասշտաբ հարձակում էր սկսել Արցախի Հանրապետության նկատմամբ։ Վերջին տվյալներով՝ Արցախի դեմ ադրբեջանական ագրեսիայի հետևանքով կա 200 զոհ (10 խաղաղ բնակիչ, այդ թվում՝ 5 երեխա) և 400 վիրավոր (40 խաղաղ բնակիչ, այդ թվում՝ 13 երեխա)։ ԼՂ-ից բռնի տեղահանված անձնաց թիվը կազմում է 100․632։
