COP29 գագաթնաժողովը կարող է միջազգային հանրության համար լինել վերջին հնարավորությունը՝ դատապարտելու Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևին և կանխելու Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության իսպառ բնաջնջումը, գրում է The National Interest-ը։
Պարբերականը հիշեցրել է, որ մեկ տարի առաջ ադրբեջանական ուժերը դաժան ռազմական գործողություն են սկսել Լեռնային Ղարաբաղում, որի հետևանքով մի քանի օրվա ընթացքում 120,000 էթնիկ հայ բնակչությունը վտարվեց հազարամյակներ շարունակ իր տունը համարվող տարածաշրջանից: «Բացի մի քանի մակերեսային հայտարարություններից, միջազգային հանրությունը ոչինչ չարեց Ադրբեջանին պատասխանատվության ենթարկելու համար։ Այժմ, այն ունի եզակի հնարավորություն փոխհատուցելու»,- գրում է կայքը:
Հրատարակությունը շեշտել է, որ Արցախից հեռացածներին պետք է պետք է թույլ տրվի վերադառնալ կամ զգալի փոխհատուցում ստանալ:
Հոդվածի հեղինակ Թոմաս Բեքերը նշել է, որ մինչ Ադրբեջանն օգտագործելու է համաժողովը, որպեսզի փորձի մաքրել իր իմիջը, իրավապաշտպան համայնքը հնարավորություն է տեսնում վերջապես ուշադրություն դարձնելու Ադրբեջանի ռեժիմին, որը շարունակում է ագրեսիա ծրագրել Հայաստանի նկատմամբ։ «COP29-ը կարող է պետական պաշտոնյաների համար ծառայել որպես ֆորում՝ ճնշում գործադրելու Ադրբեջանի վրա՝ դադարեցնելու իր չարաշահումները, ինչպես նաև կոնկրետ ճանապարհ առաջարկելու իրենց հայրենիքից վտարված մարկանց համար»,- նշել է կայքը:
Պարբերականն արձանագրել է, որ նավթի և գազի արդյունահանումը կազմում է Ադրբեջանի արտահանման եկամտի 92,5 տոկոսը, ուստի Ալիևի քաղաքական գոյատևումը կախված է նրա հեղինակությունից այնպիսի ֆորումներում, ինչպիսին COP29-ն է:
«Շատերը ցնցված էին այն հայտարարությունից, որ Ադրբեջանի պես դաժան նավթային պետությունը կհյուրընկալի կլիմայի փոփոխության կոնֆերանսը։ Որոշումը կայացվել է էթնիկ զտումից շաբաթներ անց»,- նշել է հեղինակը:
Հոդվածագիրը հայտնել է, որ Մարդու իրավունքների համալսարանական ցանցում (UNHR) անցած չորս տարի ընթացքում հետաքննել են տեղի ունեցած խախտումները։ Բեքերը գրել է նաև, որ Հարվարդի, Օքսֆորդի, UCLA-ի, Ուեսլեյանի և Յեյլի իրենց թիմն իրականացրել է յոթ փաստահավաք առաքելություն Հայաստանում և Լեռնային Ղարաբաղում։ Նրանք հրապարակել են 200 էջանոց զեկույց ուսումնասիրած վայրագությունների մասին, այդ թվում՝ խոշտանգումների, սպանությունների, անհետացումների, դիակների խեղման, եկեղեցիների ու գերեզմանատների ավերման:
«Անցյալ տարվա էթնիկ զտմանը նախորդող շաբաթների ընթացքում ես հանդիպեցի ԱՄՆ պաշտոնյաների հետ՝ նախազգուշացնելու մոտալուտ վտարման մասին: ՄԱԿ-ը հրապարակել է նաև տարածաշրջանում ցեղասպանության վտանգի մասին զեկույց: Այլ ցեղասպանագետներ նույնպես ահազանգել են. Միջազգային քրեական դատարանի նախկին գլխավոր դատախազը, Ցեղասպանության կանխարգելման հարցերով ՄԱԿ-ի առաջին հատուկ խորհրդականը, Genocide Watch-ը և Ցեղասպանության կանխարգելման Լեմկինի ինստիտուտը։ Բոլորը առանձին զգուշացումներ են արել Ադրբեջանի գործողությունների ցեղասպանական բնույթի մասին: Ցավոք սրտի, մեր ահազանգերը անտեսվեցին, և անցյալ տարվա սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանը հարվածներ հասցրեց»,- հավելել է նա։
2023-ի սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանը լայնամասշտաբ հարձակում էր սկսել Արցախի Հանրապետության դեմ։ Ռազմական ագրեսիայի հետևանքով զոհվել է 223, վիրավորվել՝ 244 մարդ, գերեվարվել են 17-ը, անհետ կորել՝ 20-ը։ Սեպտեմբերի 29-ին Արցախի ՆԳՆ-ն հայտնել էր, որ փրկարարներն Ստեփանակերտի բենզինի պահեստի պայթյունի վայրից 170 աճյուն և մասունք են հայտնաբերել: ԼՂ-ից բռնի տեղահանված 100 632 քաղաքացի է ժամանել ՀՀ։