Նախկին խորհրդային մի շարք հանրապետություններ դարձել են հիմնական տարանցիկ հանգույցներ ԱՄՆ-ի և Եվրոպայի համակարգչային չիպերի, լազերների և քաղաքացիական և ռազմական այլ ապրանքների համար, որոնք մեկնում են Ռուսաստան, պարզել է The Wall Street Journal-ը:
ԱՄՆ-ից և ԵՄ-ից Հայաստան, Վրաստան, Ղրղզստան, Ուզբեկստան և Ղազախստան այսպես կոչված երկակի նշանակության ապրանքների արտահանումը 2022 թվականին աճել է մինչև 24,3 միլիարդ դոլար՝ 2021 թվականի 14,6 միլիարդ դոլարից, պնդում է հրատարակությունը։
«Այս երկրները 2022 թվականին ընդհանուր առմամբ ավելացրել են իրենց արտահանումը Ռուսաստան գրեթե 50 տոկոսով՝ հասնելով մոտ 15 միլիարդ դոլարի»,- ասվում է թերթում։ Ըստ WSJ-ի՝ Մոսկվան շարունակում է ձեռք բերել արևմտյան ապրանքներ, որոնց վաճառքը հիմնականում սահմանափակված է ԱՄՆ-ի և Եվրոպայի պատժամիջոցներով։
«Նախկին խորհրդային հանրապետություններով առևտրային ուղին Ռուսաստանի հաջողության նշան է Արևմուտքի պատժամիջոցները շրջանցելու նոր ուղիներ գտնելու հարցում»,- ասվում է հրատարակության մեջ՝ վկայակոչելով եվրոպացի պաշտոնյաների հայտարարությունները։
Պարբերականը հիշեցրել է, որ Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկի (ՎԶԵԲ) վերլուծաբաններն այս երթուղին անվանել են «եվրասիական շրջանցում»։ WSJ-ը մեջբերել է ՄԱԿ-ի տվյալները, ըստ որոնց՝ 2022 թվականին ԱՄՆ-ն և ԵՄ-ն Հայաստան են արտահանել ավելի քան 8,5 մլն դոլար արժողությամբ ինտեգրված սխեմաներ, ինչը 16 անգամ գերազանցում է 2021 թվականի արտահանման ծավալը։
«Միևնույն ժամանակ, Հայաստանից Ռուսաստան արտահանումը 2021 թվականի 2000 դոլարից պակաս դոլարից հասել է 13 միլիոն դոլարի»,- պնդում է հրատարակությունը։ Թերթը պարզաբանել է, որ միևնույն ժամանակ Հայաստանի կառավարության ներկայացուցիչը հայտարարել է, որ երկիրը «չի մասնակցել ԵՄ կամ ԱՄՆ պատժամիջոցները շրջանցելուն ուղղված որևէ գործընթացի կամ գործողության»։ WSJ-ն պնդում է, որ Հայաստանի կառավարությունն արձագանքել է, որ «հանրապետությունն ուժեղացրել է մաքսայինում պատժամիջոցների տակ գտնվող ապրանքների նկատմամբ վերահսկողությունը, և իշխանությունները քննարկել են այդ հարցը Միացյալ Նահանգների հետ»։
Նման իրավիճակ է ստեղծվել Ղրղզստանին լազերների և Ուզբեկստանին լարման ու հզորության չափման սարքերի մատակարարման դեպքում, նշում է թերթը։ Երկու երկրներն էլ ավելացրել են արտահանումը դեպի Ռուսաստան։ Ղազախստանի, Ուզբեկստանի, Ղրղզստանի և Վրաստանի կառավարությունների ներկայացուցիչները նույնպես չեն պատասխանել մեկնաբանությունների հարցումներին, հավելել է թերթը։ WSJ-ն մատնանշել է, որ թեև նախկին խորհրդային հանրապետությունների և Ռուսաստանի միջև առևտրի ծավալը փոքր է Չինաստանի հետ առևտրի համեմատ, որը դարձել է Ռուսաստանի հիմնական մատակարարն ու տնտեսական հենարանը, «նոր առևտրային ուղին թույլ է տալիս նրան մուտք գործել արևմտյան տեխնոլոգիաներ»:
Արեւմտյան պաշտոնյաները շտապում են փակել այս սողանցքը, նշում է թերթը։ Որպես Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցների 11-րդ փուլի մաս՝ ԵՄ-ն առաջարկել է պատժամիջոցների ռեժիմներ՝ արգելելու որոշ ապրանքների արտահանումը երկրներ կամ ընկերություններ, որոնք, ենթադրաբար, կօգնեն Ռուսաստանին շրջանցել արևմտյան սահմանափակումները:
«Շատ կասկածելի է, որ երկակի նշանակության ապրանքների արտահանումը Կենտրոնական Ասիա և Կովկաս հանկարծակի աճում է պատժամիջոցների խստացումից հետո»,- ասել է Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկի գլխավոր տնտեսագետ Բեատա Յավորչիկը:
Ավելի վաղ Bloomberg-ը, վկայակոչելով Եվրահանձնաժողովի փաստաթղթերը, հայտնել էր, որ հայկական ընկերությունները ներառվել են ԵՄ պատժամիջոցների նոր փաթեթում։ Պատժամիջոցները կվերաբերեն ավելի քան 35 ընկերությունների Հայաստանից, Իրանից, Չինաստանից, Արաբական Միացյալ Էմիրություններից և Ուզբեկստանից, նշում է գործակալությունը։ Bloomberg-ը չի հրապարակել նրանց անունները։ Նրա խոսքով՝ ԵՄ-ն հայկական ընկերություններին կասկածել է Ռուսաստանի ռազմարդյունաբերական համալիրին աջակցելու մեջ՝ շրջանցելով Արևմուտքի պատժամիջոցները։ Բացի այդ, Bild հրատարակությունը ուսումնասիրություն է հրապարակել գերմանական արդյունաբերությունից ԱՊՀ երկրների տարածքով Ռուսաստան ապրանքների արտահանման վերաբերյալ՝ շրջանցելով արևմտյան պատժամիջոցները։
Գերմանիայի Դաշնային վիճակագրական ծառայության տվյալներով՝ մեկ տարվա ընթացքում Գերմանիայից Հայաստան, Ղազախստան և Վրաստան արտահանումը կրկնապատկվել է։ Գերմանիայի իշխանությունները, ըստ Bild-ի, կասկածել են, որ գերմանական ապրանքներն արտահանվում են ԵԱՏՄ երկրներ, այնուհետև ներմուծվում Ռուսաստան՝ շրջանցելով արևմտյան պատժամիջոցները։ Հարկային և առևտրային ոլորտների արևմտյան բարձրաստիճան պաշտոնյաները նաև նշել են պատժամիջոցների շրջանցման նպատակով արևմտյան երկրներից Հայաստանի և Ղազախստանի միջոցով Ռուսաստան ռազմական տեխնոլոգիաների մատակարարման աճ:
The New York Times-ը, վկայակոչելով ԱՄՆ Արդյունաբերության և անվտանգության բյուրոյի կնիքով փաստաթուղթը, ապրիլին գրել էր, որ 2022 թվականին Հայաստանն ԱՄՆ-ից ներմուծել է 515%-ով ավելի շատ չիպեր և պրոցեսորներ, իսկ ԵՄ-ից՝ 212%-ով ավելի, քան 2021 թվականին։ «Այնուհետև Հայաստանը նույն արտադրանքի 97 տոկոսը վերաարտահանել է Ռուսաստան»,- հավելել է թերթը։
Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Բեռլինում մարտի 2-ին Գերմանիայի կանցլեր Օլաֆ Շոլցի հետ համատեղ ասուլիսում ասաց, որ Հայաստանը չի օգնում Ռուսաստանին շրջանցել արևմտյան սահմանափակումները, և հռետորաբանությունը, թե նման իրավիճակ է տեղի ունենում, «ուղղակի խոսակցություն է»։ «Որպես ժողովրդավարական երկիր, որի համար թափանցիկությունը չափազանց կարևոր է, մենք նույնպես թափանցիկ ենք այս հարցում։ Խոսել այն մասին, որ Հայաստանը օգնում է Ռուսաստանին շրջանցել միջազգային պատժամիջոցները, ուղղակի խոսակցություն է»,- ասաց նա: